 Bjørnarå Der heime 24.1.2006. Attanfor den gamle stoga skimtar ein det nye huset til Torgeir og Magnhild Bjørnarå frå 1980. Foto: Aanund Olsnes Bjørnarågardane ligg der elva frå Bjørnarådalen renn ut i Otra. Her utvidar elva seg til ein stor hyl, og svingar beint søretter. Gardane ligg på nordsida av hylen. Avstanden frå Bykle kyrkje langsetter riksvegen er omlag 10 km. Bjørnarå er den sørlegaste garden i Bykle, så granneeigedomane mot sør ligg i Valle.
Gardsnamnet er greitt nok: Bjørn er 'bjørn', å er 'å', og endinga -ar er ein gamalnorsk genitiv, så tydinga er altså 'elva åt bjørnen'.
Når det gjeld alderen på garden, har me ingen registrerte oldfunn å stø oss til, og gardsnamnet fortel berre at garden iallfall er eldre enn 1350. Om han i røynda er endå mykje eldre, som han godt kan vera, er då vanskeleg å ha noko avgjort meining om.
Fyrste venda ein finn staden nemnd er i bygningsskattelista for Akershus frå 1595, som fortel at Bjørnarå er ein «øydegard» i Bykle, men ikkje gjev opp namn på nokon som bur der. Den fyrste oppsitjaren me får vita namnet på dukkar opp i ei skatteliste frå 1610. Han kjem me attende til om litt.
Garden vart rekna som «øydegard» i skattelistene inntil 1627, då han rykte opp til « halvgard». Skylda på garden sto i 1624 i 2 1/2 hud, men vart i 1647 redusert til 1 1/2 hud (= 6 geiteskinn = 18 kalveskinn = 36 nottungar). Les mer …
 Trydal Der inne 1965. Foto: Fjellanger-Widerøe Der inne i Trydal i Bykle kommune ligg på nordsida av Trydalstjønni mellom Nordstog Trydal og Systog, men er utan tvil utkløyvd frå Nordstog.
Den fyrste me kan vita sat her er Såve Ånundsson, son åt Ånund Ånundsson, som me har omtala i bolken om Nordstog. Me har kome til at bruket her må ha vorte utkløyvd for Såve etter at dei skifte etter Eivind Såvesson, godfar hans, i 1667.Jorunn, kona åt Såve, var dotter av Torleiv Olavsson og kona, Tone Gunnarsdotter i Utistog Stavenes. Jorunn og Såve skal ha vore tremenningar, korleis nå det nærare heng i hop, så dei laut løyse kongebrev for å få gifte seg.
I 1711 døydde Ånund Ånundsson, den ugifte bror åt Såve, som åtte Storstein. Såve overtok då bruket hans, og flutte dit, og overdrog eigedomen sin her til Torleiv Kjetilsson frå Nordstog. Etterkomarane åt Såve kom til å bu i Storstein, og vert difor nærare omtala der.
Torleiv var den eldste av sønene åt Kjetil Arnesson i Nordstog og dermed den som sto nærast til å taka over det bruket. Men så hadde han gift seg i 1709, fyre faren tykte han var klar til å taka foddog, og så vart det til at Torleiv i staden for Nordstog overtok bruket her. Les mer …
 Hagen 1965. Foto: Fjellanger-Widerøe Hagen i Bykle ligg mellom Haugebakk og Øystre Haugen, rett nedanfor Samyrkelaget.
I utgangspunktet var det plass under Uppistog Byklum, og den fyrste som budde her var Andres Olavsson. Då han gifte seg, vart han oppskriven i kyrkjeboka med etternamn Tveiten, og med det namnet finn me han også i den gamle gards- og ættesoga (144). Men tilknytinga hans til Tveiti var ikkje annleis enn at han hadde vore dreng der ei tid. Foreldra hans, som heitte Olav Tarjeisson Nesland og Ingebjørg Andresdotter, fødd Brotteli, budde på Strandestøyl. Dei er omtala i bolken om den verestaden, og sonen skulle difor ha vorte oppførd med etternamnet Strandestøyl i denne boka. Men ettersom han, etter at han flutte åt Hagen, alltid tykkjest ha vore omtala med etternamn Byklum, skal me gjera det same. Les mer …
 Øystre Haugen 9.4.2003. Foto: Aanund Olsnes Øystre Haugen i plassgrenda i Byklum har Evre Haugen på vestsida og Neire Haugen på austsida. Såvidt me kan sjå har det aldri vore husmannsplass, ettersom me ikkje har funne at det budde nokon her fyrr Jon Olsson Hoslemo kaupte denne parsellen av Olav og Gjermund Gunsteinsssøner i Uppistog ein gong på 1890-talet. Handelen vart ikkje tinglyst, og difor kan han ikkje tidfestast nøyare enn dette. Men han som kaupte bruket, og bygde seg ein heim her, er det sumt å melde om.
Lat det fyrst vera nemnt at han var frå Nigard Hoslemo, og at foreldra hans var Olav Tallaksson Hoslemo på det bruket og kona, Birgit Auversdotter, fødd Vatnedalen.
- Jon Olsson Hoslemo, f 1830, d 1916
- g 1859 m Torbjørg Auversdtr. Gjerden, f 1835, d 1915. Les mer …
 Innistog Byklum 20.3.2006. Foto: Aanund Olsnes Slik Innistog i Bykle ligg i dag har det Austistog på vestsida og Utistog på austsida. Men den nåverande plasseringa av tunet og innmarka fortel lite og ingenting om tilhøva i eldre tid, ettersom husa i Innistog vart flutte ut frå det gamle fellestunet i 1835, og utskifting av innmarka vart gjennomført i 1905. Men også i gamle dagar låg Innistog heilt sikkert i midten.
Om det er rett, slik me har kome til, at driftseiningane med kvar sine tun på «Tuptine» vart etablerte kring 1650, eller jamvel fyre dette året, vil me tru at også nemningane Innistog, Utistog og Austistog kom i bruk samstundes. Så langt dette stemmer, gjev det meining å plassere oppsitjarane på kvar si eining. Me lyt då setje Jon Åsmundsson i Innistog. Han var den eldste av åsmundssønene, og ville då ha krav på den eldste og dermed gjævaste eininga. Vidare er det på det reine at ætlingane hans sidan budde i Innistog. Dette samstavar også med det som står i den gamle gards- og ættesoga (107).
Les mer …
 Det finst ikkje bilete av tunet i Systog, men det låg mellom Sygard og Der heime, som er dei to næraste gardane på biletet her. Det er teke på 1960-talet i samband med den planlagde neddemminga, og kjem frå arkivet til Vest-Agder Elektrisitetsverk via Setesdalsmuseet. Systog, også kalla Neire Sygard, var ein av Neslandgardane i Bykle kommune. Han vart matrikulert til eit eige bruk i 1798. I bolken om Sygard er det fortalt at Gunnar Knutsson overtok det bruket etter broren, Bjørgulv i Der heime ca 1793. Nokre år seinare selde han halvparten til Knut Olavsson, son åt Olav Knutsson, det må ha vore i 1797 eller 1798. Dermed sat han att med ei skyldeige på 3 kalveskinn i Sygard-eigedomen, dvs. den halvparten som skulle verta Systog. Dette er då bakgrunnen for matrikuleringa.
Dei 3 skinna, dvs. Systog, overdrog Gunnar ca 1805 til sonen Knut, som gifte seg ved det leitet.
- Knut Gunnarsson Nesland, f 1771, d 1821
- g 1805 m Birgit Åvoldsdtr. Trydal, f 1784, d 1821. Born:
- Gunnar, f 1807, g 1837 m Birgit Olavsdtr. Holen, sjå nedanfor
- Ingebjørg, f 1809, g 1843 m Olav Åsmundsson Hisdal, sjå Haugen Hisdal, gnr 20, bnr 3
- Gunhild, f 1812, d fyre 1821
- Åvold, f 1814, d 1845, ug
- Vetle, f 1816, g 1846 m Åsne Torleivsdtr. Trydal, sjå Moen under Mosdøl, gnr 13, bnr 8, jfr. Hisdal, gnr 20, bnr 3
- Bjørgulv, f 1820, g 1845 m Anne Ånundsdtr. Bratteland, til Amerika 1846 sjå nedanfor, jfr. Bratteland
Birgit Åvoldsdotter kom frå Nordstog Trydal. Foreldra hennes var Åvold Torleivsson Trydal og kona, Ingebjørg Gunsteinsdotter, fødd Berdalen. Les mer … |
